یکپارچگی حسی (SI)
نویسنده : وحید رضا خدابنده (کاردرمانگر)
یکپارچگی حسی (SI):
تجارب حسی شامل لمس ، حرکت ، تن آگاهی ، نور ، صداها ، بو ، مزه و نیروی جاذبه زمین هستند. یکپارچگی حسی (Sensory Integration) به فرآیندی که مغز اطلاعات حسی را از محیط جمع آوری ، سازماندهی و تفسیر می کند ، اطلاق می شود. یکپارچگی حسی پایه تمام یادگیری های پیچیده و رفتارهای انسانی می باشد که بطور طبیعی برای بسیاری از افراد ، این یکپارچگی حسی در دوران کودکی با بازی ها و فعالیتهای مرسوم این دوره رشد می کند. نتیجه این یکپارچگی حسی توانمندی طرح ریزی حرکتی و همچنین تطابق با درون دادهای حسی خواهد بود. اما در بعضی از کودکان فرآیند یکپارچگی حسی دچار اختلال می گردد و در نتیجه مشکلاتی زیادی در رشد ، یادگیری و رفتار مشاهده می شود. البته همه کودکانی با مشکلات یادگیری لزوما دچار اختلال در یکپارچگی حسی نیستند. تعدادی از نشانه هایی که والدین با مشاهده آنها می‌توانند به اختلال در یکپارچگی حسی شک کنند و برای تشخیص و حل مشکلات از متخصصین کاردرمانی کمک بگیرند شامل موارد زیر می باشد:
۱. پاسخدهی بیش از حد به لمس ، نورها ، بوها ، مزه ها و صداها:
این مورد با تحریک پذیری در لمس ، گوشه گیری ، اجتناب از بافتهای خاص در لباسها و غذا ، حواسپرتی ، واکنش های شدید به بعضی از حرکات روتین مانند چرخش و تاب ممکن است دیده شود.
۲. پاسخدهی کمتر از حد به تحریک حسی :
برخلاف مورد قبل کودک با پاسخدهی پایین ممکن است بدنبال تجارب حسی مانند چرخیدن به دور خود ، برخورد با اشیا و افراد باشد. کودک ممکن است به درد یا وضعیت بدنی اش ناآگاه باشد. بعضی از کودکان نیز بین حالت پاسخدهی بیش از حد و کمتر از حد در نوسان می باشند که اصطلاحا به آنها نامتوازن گفته می شود.
۳. سطح فعالیت بصورت غیرطبیعی پایین یا بالا است:
کودک ممکن است بطور مداوم در حال حرکت باشد و یا کندی حرکت داشته باشد و بسادگی خسته شود . البته مثل مورد قبل احتمال نوسان بین این دو حالت وجود دارد.
۴. مشکلات هماهنگی :
این مورد را می توان در انواع فعالیتهای حرکتی درشت و ظریف مشاهده کرد. بعضی از کودکان بصورت غیر معمول نمره تعادل پایینی دارند و بعضی دیگر در یادگیری و انجام وظایف جدید که نیاز به هماهنگی حرکتی دارند به مشکل بر می خورند.
۵. تاخیر گفتار ، زبان ، مهارتهای حرکتی یا موفقیتهای تحصیلی:
این مشکلات در طول دوره پیش از مدرسه بهمراه دیگر نشانه های اختلال یکپارچگی حسی نمایان می شود .
۶. سازماندهی ضعیف رفتار:
کودکان با مشکلات یکپارچگی حسی ممکن است تکانشگر یا حواسپرت باشند. فقدان طرح ریزی در انجام وظایف ، ضعف تطابق با وضعیتهای جدید ، سرخوردگی ، پرخاشگری و گوشه گیری بهنگام مواجهه با شکست از دیگر علایم ضعف در سازماندهی رفتار می باشد.
۷. خودپنداره ضعیف :
اغلب کودکان با مشکلات یکپارچگی حسی ، ممکن است دلیل دشواری کارهایی که برایشان سخت است را ندانند. اعلب کسل ، تنبل و بی انگیزه هستند. بعضی از آنها بهانه هایی را جهت امتناع از انجام وظایف دشوار اتخاد می کنند که اغلب این کودکان را یک دنده و لجباز می نامند . در چنین مواقعی والدین بعلت عدم آگاهی از مشکلات کودک ممکن است خودشان را مقصر بدانند و تنش های خانوادگی و احساس ناامیدی در خانواده غالب می شود . مهم ترین موردی که باید در رابطه با این کودکان بیاد داشته باشید این است که ، دقت کنید علت بروز این رفتارها چه چیزی می باشد و دنبال خوب یا بد بودن رفتار نگردید . پس از یافتن ریشه مشکلات و درمان آنها تغییرات مثبت در رفتار کودک روز به روز مشاهده خواهد شد.